ابعاد و مؤلفه‌های بومی امنیت فضای مجازی کشور

نویسندگان

1 دانش آموخته مقطع دکتری دانشگاه عالی دفاع ملی

2 استاد دانشگاه عالی دفاع ملی

3 مدرس گروه دانشگاه عالی دفاع ملی

4 پژوهشگر دانشگاه عالی دفاع ملی

5 عضو هیئت علمی دانشگاه عالی دفاع ملی

چکیده

نقش فضای مجازی در زندگی بشر فراتر از خدمات ابزاری بوده و می‌تواند به‌عنوان توانمند ساز، نقش هم‌افزایی در پیشرفت جامعه را، ایفا نماید و امروزه امنیت فضای مجازی در اسناد اعلامی و سیاست‏های اعمالی امنیتی کشورها دارای نقش بسزایی می‏باشد و با توجه به‌ضرورت واقع‌شدن ارزش‌های دینی و انقلابی در رأس مطلوبیت‌های راهبردی کشور و عدم راهگشا بودن، تکیه‌بر نظریات غرب محور به‌تنهایی، در فهم و تدبیر امنیت فضای مجازی، هدف این تحقیق شناسایی ابعاد و مؤلفه‌های بومی امنیت فضای مجازی کشور جمهوری اسلامی ایران می‏باشد؛ بنابراین نوع تحقیق ازنظر هدف کاربردی توسعه‌ای و از روش تحقیق آمیخته استفاده‌شده است
بر این اساس ابتدا در بخش مطالعات کتابخانه‌ای، اسناد بالادستی، اسناد راهبردی بیش از 40 کشور و آرای اندیشمندان در حوزه‌های مرتبط، ابعاد و مؤلفه‌های امنیت فضای مجازی  استخراج گردید و در ادامه پرسشنامه‌ای طراحی و در اختیار صاحب‌نظران، خبرگان و کارشناسان سایبری قرار گرفت  و درنهایت امنیت فضای مجازی کشور با چهار بعد اصلی­ الف­: بعد فاعلی، حوزۀ عوامل عملیاتی (بازیگران، نقش‌آفرینان، ذی‌نفعان)؛ ب: بعد بستر امن؛ ج: بعد روش، رویکرد بومی‌سازی، (تاروپود تلاقی ارزش‌ها و اهداف)؛ د: بعد فعل، (حوزه فرماندهی و کنترل)، (ابعاد عملکردی، اقدامات، راهکارها)، مهندسی امنیت فضای مجازی) کشف گردید­ و به تعبیر دیگر این چهار محور معرف، امنیت فضای مجازی، مشابه ابعاد فضای فیزیکی که طول، عرض و ارتفاع معرف آن است و با الهام و متناظر با نظریۀ حکمایی همچون مرحوم شاه‌آبادی (­فاعل، بستر، فعل و روش) می‌باشند.

کلیدواژه‌ها


  • فهرست منابع و مآخذ

    الف. منابع فارسی

    • قرآن کریم
    • نهج‌البلاغه، ترجمه: محمد دشتی، 1386، چاپ دوم، مشهد، آئین تربیت.
    • افتخاری، اصغر (1392). عدالت و امنیت ملی در اسلام. فصلنامه مطالعات راهبردی، شمارۀ
    • اندیش­گاه شریف (1385). الزامات جنگ‌های نوین در فضای مجازی (سایبر). موسسۀ آموزشی و تحقیقاتی صنایع دفاعی وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح.
    • حسن بیگی، ابراهیم (1388). توسعۀ شبکه ملّی دیتا، چالش‌های فراروی و تهدیدهای متوجه امنیت ملّی. مجله اندیشه انقلاب اسلامی، شمارۀ .9
    • رامک، مهراب (1393). اصول و مبانی راهبردهای امنیت فضای سایبری. (مطالعه تطبیقی 31 کشور جهان).
    • سامانۀ مجازی دانشگاه عالی دفاع ملی،1392،http://sndu.ac.ir.
    • شهریاری، حمید (1389). امنیت ملی و فضای مجازی (سایبر) ابعاد اخلاقی و اجتماعی.
    • عاملی، سید سعید رضا (1389). مطالعات انتقادی استعمار مجازی امریکا؛ قدرت نرم و امپراتوری‌های مجازی. تهران: انتشارات امیرکبیر.
    • عصاریان، حسین (1392). مبانی الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت در حوزه دفاعی امنیتی. سامانه مجازی دانشگاه عالی دفاع ملی.
    • فرخی، محمدحسین (1393). قوانین حاکم بر فضای مجازی (سایبر) در آمریکا، انگلیس و هند.
    • لیبیکی، مارتین، ابلون، لیان (2015). در ترسیم مسیر به‌سوی امنیت فضای مجازی (سایبر).
    • لک زایی، نجف (1389). کاربردهای امنیتی انسان‌شناسی حکمت متعالیه. فصلنامه مطالعات راهبردی شمارۀ
    • محمدی، علی (1393). اصول و مبانی فضای مجازی (سایبر). داعا.
    • ویلیامز، برت (2014). راهنمای مشترک فرماندۀ نیروهای عملیاتی فضای مجازی، فصلنامه JFQ­. شمارۀ 73 ص 12، انتشارات دانشگاه دفاع ملی واشنگتن دی سی آمریکا.
    • انتظامی، حسین (1390). رساله دکتری تأثیر فناوری اطلاعات و ارتباطات بر امنیت ملی (با رویکرد آینده‌پژوهی). دانشگاه دفاع ملی.
    • چهاردولی، عباس (1393). الگوی راهبردی تعاملی با رویکرد نظامی الهی، جهت بومی‌سازی الگوهای مدیریت راهبردی و تولید الگوی جدید. تهران: دانشگاه عالی دفاع ملی، دانشکدۀ مدیریت راهبردی.
    • حسینی، حسینی (1394). ارائه الگوی راهبردی در حوزه امنیت فناوری اطلاعات و ارتباطات از طریق تجارب نظام مقدس جمهوری اسلامی ایران بر­اساس گفتمان لایت فقیه و قانون اساسی. تهران: دانشگاه عالی دفاع ملی، دانشکدۀ دفاع.
    • شهیر، احسان (1396). الگوی راهبردی بومی امنیت فضای مجازی کشور. تهران: دانشگاه عالی دفاع ملی، دانشکدۀ امنیت.
    • فیروزآبادی، سید ابوالحسن (1392). تدوین راهبردهای مدیریت تحولات اجتماعی و فرهنگی برآمده از توسعۀ فناوری ارتباطات و اطلاعات (فاوا) در جمهوری اسلامی ایران. تهران: دانشگاه عالی دفاع ملی، دانشکدۀ امنیت.
    • کولیوند، ابراهیم (1394). ارائه الگوی راهبردی مدیریت تحولات برآمده از توسعۀ فناوری اطلاعات و ارتباطات در حوزه امنیت داخلی جمهوری اسلامی ایران. تهران: دانشگاه عالی دفاع ملی، دانشکدۀ امنیت
    • عبیری، داوود (1397). ارائه الگوی راهبردی مدیریت راهبردی فضای سایبر ج.ا.ا بر­اساس اوامر و تدابیر حضرت امام خامنه‌ای (مدظله‌العالی). تهران: دانشگاه عالی دفاع ملی، دانشکدۀ امنیت.
    • مطالعات گروهی دورۀ اول دکتری مدیریت راهبردی امنیت فضای مجازی (1393). تدوین راهبردی شبکه‌های اجتماعی مجازی. : تهران: دانشگاه عالی دفاع ملی، دانشکدۀ امنیت.

     

    ب. منابع انگلیسی

    • Levin، Goodrick،P. and Ilkina،D. (‎2012‎). Securing cyberspace: a comparative review of strategies worldwide. Priv. Cyber Crime Inst.
    • The National Cyber Security Strategy June 2011.
    • Trustworthy Computing in 2025? CyberSpace 2025 Position Statement Warren A. Hunt، Department of Computer Science The University of Texas Spring،2014
    • battelle.org/media/press-releases/battelle-discussion-vehicle-cybersecurity-issues.
    • brookings.edu/about/centers/security-and-intelligence/cybersecurity-project
    • brookings.edu/research/reports2/2014/09/cyborg-future-law-policy-implications.
    • ccdcoe.org/sites/default/files/strategy/CZE_NCSS_en.pdf.
    • enisa.europa.eu/activities/Resilience-and-CIIP/national-cyber-security-strategies-ncsss/DK_NCSS.pdf.
    • enisa.europa.eu/activities/Resilience-and-CIIP/national-cyber-security-strategies-ncsss/Luxembourg_Cyber_Security_strategy.pdf.
    • enisa.europa.eu/activities/Resilience-and-CIIP/national-cyber-security-strategies-ncsss/HU_NCSS.pdf.
    • enisa.europa.eu/activities/Resilience-and-CIIP/national-cyber-security-strategies-ncsss/Slovakia_National_Strategy_for_ISEC.pdf.
    • europa.eu/rapid/press-release_STATEMENT-14-84_en.doc.
    • nist.gov/sites/default/files/documents/cyberframework/cybersecurity-framework-021214.pdf.
    • processonline.com.au/articles/50520-Securing-the-benefits-of-integrated-networks.